भगवान महावीर जयंती | महावीर जयंती माहिती | Mahavir Jayanti Mahiti

DOWNLOAD PDF HERE

महावीर जयंती हा जैन धर्मीयांचा मुख्य सण आहे. शेवटचे जैन तीर्थंकर भगवान महावीर यांच्या जन्मदिनानिमित्त हा सण साजरा करण्यात येतो. इतिहासविषयक जैन धर्मीय मान्यतेनुसार महावीरांचा जन्म इ.स.पू. ५९९ अथवा इ.स.पू. ६१५ सालातील चैत्र शुद्ध त्रयोदशी या तिथीस झाला.

जन्म : भगवान महावीर स्वामींचा जन्म भारतातील कुंडग्राम (बिहार) येथे ख्रिस्तपूर्व ५९९ वर्षांपूर्वी झाला होता. सध्या हे ठिकाण वैशाली (बिहार)चे वासोकुंड मानले जाते. २३ वे तीर्थंकर पार्श्वनाथ जी यांना निर्वाण (मोक्ष) मिळाल्यानंतर 188 वर्षांनी त्यांचा जन्म झाला.

जैन ग्रंथानुसार, जन्मानंतर, देवांचे मस्तक, इंद्राने मुलाला सुमेरू पर्वतावर नेले आणि मुलाला क्षीरसागराच्या पाण्याने अभिषेक केला. शहरात आले. वीर आणि श्रीवर्गमान यांनी ही दोन नावे ठेवली आणि उत्सव साजरा केला. याला जन्म कल्याणक म्हणतात.

प्रत्येक तीर्थंकराच्या जीवनात पंचकल्याणक उत्सव साजरा केला जातो. तीर्थंकर महावीर यांची आई त्रिशाला यांच्या गर्भात जन्म झाला तेव्हा तिला १६ शुभ स्वप्ने पडली, ज्याचे फळ राजा सिद्धार्थाने सांगितले होते.जैन धर्माच्या एका धर्मग्रंथात ते आढळते. महावीर जैनजींनी त्यांच्या काळात ३६३ पाखंड आचरणात आणल्याचे स्पष्टपणे लिहिले आहे, जे आजपर्यंत जैन धर्मात प्रचलित आहे.

वर्धमान महावीर नाव घेतात अवतारी पुरुषाचे स्मरण होते. चैत्र शुद्ध त्रयोदशीला या अवतारी पुरुषाची म्हणजेच महावीरांची जयंती साजरी केली जाते.

जैनधर्मात तीर्थंकरांना सर्वाधिक महत्त्व आहे. संत म्हणजे  तीर्थकार होय. जैन धर्मात एकूण 24 तीर्थंकर होऊन गेले. पहिले तीर्थंकर म्हणजे ऋषभ आणि 24 वे तीर्थंकर म्हणजेच वर्धमान महावीर हे आहेत. महावीर हे जैन धर्मातील 24 वे तीर्थंकर तीर्थंकर म्हणजेच अत्यंत पवित्र संतश्रेष्ठ भगवान असेही म्हणतात.

महावीरांनी आपल्या इंद्रियांवर ताबा मिळवला होता इंद्रिय जिंकली होते म्हणूनच त्यांना जीन असेही म्हटले जात होते. महावीरांनी जैन धर्माचा प्रसार आणि प्रचार मोठ्या प्रमाणावर केला. त्यामुळे त्या धर्माला एक आगळे वेगळे स्थान प्राप्त झाले आहे.

वर्धमान महावीरांच्या वडिलांचे नाव सिद्धार्थ होते ते वैशाली गणराज्याचे राजे होते. आईचे नाव त्रिशाला होते .वर्धमान मोठ्या वैभवात लहानाचे मोठे झाले. लहानपणापासूनच ते अतिशय धाडसी होते.

एकदा ते आपल्या मित्रांसोबत खेळत होते तेवढाच एक हत्ती आपली सोंड हलवीत धावत आपल्या दिशेने येत असल्याचे त्यांनी पाहिले हे पाहून बाकीचे मुले पळून गेली पण वर्धमान मात्र एकाच जागी उभे राहिले हत्ती जवळ येताच त्यांनी त्याची सोंड पकडली त्याच्या डोक्यावर बसले आणि त्याला हत्ती खाण्याकडे घेऊन गेले आपण विशेष काही केले आहे असे त्यांना मुळीच वाटले नाही अशा चमत्कारी प्रसंगांमुळेच महावीरांना लोक अवतारी पुरुष मानत होते.

वर्धमान यांना महावीर हे नाव संगम देवाने ठेवले वर्धमान एकदा एका वटवृक्षावर बसले असता संगम देव त्याच्यासमोर सर्प रूपाने प्रकट झाले ते ज्या वृक्षावर बसले होते त्याला त्यांनी वेडले व वरती वर्धमान आकडे जाऊ लागले परंतु आपल्याकडे येणाऱ्या त्या सापाला मारण्याची इच्छा त्यांना झाली नाही त्यांनी त्या सर्पा मधले हिंसकत्व नष्ट केले तेव्हा संगम देवाने त्यांना महावीर म्हटले त्याच नावाने ते प्रसिद्ध झाले..

राजघरात जन्मलेल्या महावीरांचा यशोदा नावाच्या राजकन्येशी विवाह झाला. परंतु सुखी जीवनाचा त्यांना कंटाळा आला त्यांचे संसारात मन रमत नव्हते म्हणून त्यांनी संन्यास पत्करला. तसेच बारा वर्षे तपश्चर्या केली व तीर्थयात्रा केली.

दहा अतिश्य : जैन ग्रंथानुसार, तीर्थंकर हे प्रभूच्या जन्मापासूनच दहा अतिश्य आहेत.

घाम येत नाही

शुद्ध शरीर

दुधासारखे पांढरे रक्त

आश्चर्यकारक शरीर

दुर्गंधीयुक्त शरीर

सर्वोत्कृष्ट संस्था (शरीर रचना)

सर्वोत्तम सहिष्णुता

सर्व १००८ निरोगी शरीर

अतुल बाळ

प्रिय भाषण

त्यांच्या पूर्वजन्मात त्यांनी केलेल्या तपस्यामुळे ही टोके दिसून येतात.

महावीर जयंती उत्सवाचे स्वरूप : या उत्सवानिमित्त जैन मंदिरे विशेष सजवली जातात. भारतात अनेक ठिकाणी जैन समाजाकडून अहिंसा रॅली काढल्या जातात. या निमित्ताने गरीब आणि गरजूंना देणगी दिली जाते. अनेक राज्य सरकारांनी मांस आणि दारूची दुकाने बंद ठेवण्याच्या सूचना दिल्या जातात.

संकलन : गिरीष दारुंटे, मनमाड-नाशिक